Op mijn stuk over Duurzaamheid kreeg ik de reactie dat we niets bereiken als we alles individueel doen. Daar wil ik graag een toelichting op geven. Nog steeds geloof ik dat duurzaamheid niet bestaat, maar een leeg begrip is waar iedereen op zo’n manier invulling aan geeft dat ze er zelf hun slaatje uit kunnen slaan. Ik denk ook nog steeds dat we zelf duurzamer moeten gaan leven, maar laat ik daaraan toevoegen dat er uiteindelijk overheidsbemoeienis nodig is. Dan niet op de manier van beperkende, controlerende wet- en regelgeving zoals die nu wordt toegepast op bijvoorbeeld biologisch eten. Dat kost handenvol geld en werkt uiteindelijk niet stimulerend voor degene die het koopt. Beter is het om de hele bio-industrie stop te zetten en gewoon alles biologisch te gaan verbouwen. Afval bestaat niet, dus brand die afvalstromen op, maak er nieuwe producten van, gebruik ze als energie voor de steden. Laten we wel wezen, de kans dat een overheid dergelijke drastische maatregelen zal nemen is niet groot – zeker niet met het kabinet dat er nu zit. De minimumsnelheid op de snelweg wordt rustig omhoog geschroefd, zonder daarbij rekenschap te houden met de uitlaatgassen die het milieu nog verder vervuilen, zuinige auto’s zijn niet langer goedkoop te krijgen omdat dat teveel geld kost. De moeite die er eerder in gestoken wordt zonder pardon weer teruggedraaid. Met een kabinet dat (tenminste) iedere vier jaar weer anders is zijn blijvende maatregelen amper te realiseren. Nee, van de regering moeten we het (nog) niet hebben.

Wie doet het dan wel? De publieke omroep misschien, door vlees uit de bedrijfskantine te verbannen? Hoongelach levert dat op veel plaatsen op, al is dat wel de kant die we opgaan. Organisaties, bedrijven en individuen die de knoop eens goed en stevig doorhakken. Maar om betutteling te voorkomen en te vermijden dat ontevredenheid en met name onbegrip voor deze maatregelen op den duur de kop op gaan steken, is allereerst het creëren van bewustzijn essentieel. En dat is eigenlijk alles wat ik wil zeggen. Natuurlijk kunnen we het niet allemaal alleen doen; we moeten echter wel beginnen met zelf snappen waar we mee bezig zijn. Op de lange termijn behaal je daarmee effectievere resultaten. Want duurzaamheid is niet alleen maar goed omgaan met grondstoffen, duurzaamheid is ook letten op hoe je met voedsel omgaat, of met dieren, of met je eigen gezondheid. Ook de mens moet weer duurzaam worden, niet alleen de wereld.

Daar moeten we realistisch in zijn. Het heeft honderden, duizenden jaren gekost voordat we erachter kwamen dat de wereld in onze handen langzaamaan kapot gaat; laten we dan niet verwachten dat we dat binnen tien jaar weer hebben opgelost. Duurzaam leven is niet een mode-item, niet iets waar je ‘opeens helemaal mee bezig bent.’ Duurzaam leven is de nieuwe manier van leven. Daar mogen we best even aan wennen.